Oryantiring Nedir?
Oryantiring harita yardımıyla yön bulmayı içeren, zamana karşı yapılan bir spor. Farklı arazi koşullarında yapılabilse de genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir. Oryantiring sporunda amaç arazideki hedefleri sırasıyla ve en kısa sürede ziyaret ederek parkuru bitirmektir.
Harita ve pusula kullanılan bu spor farklı birçok uygulaması olan bir doğa sporudur. Foot-O, Mtb-O, Ski-O ve Trail-O adlı dört farklı disiplini olan oryantiring, 1800’lü yıllarda İsveç’te ortaya çıkmıştır. Bu spor özellikle kuzey ülkelerinde eğitim sisteminin de bir parçası olmuştur. Son yıllarda tanınırlığı artan sporun katılımcı sayısı ülkemizde ve diğer ülkelerde katlanarak artmaktadır.
Bu farklı ve eğlenceli spor ülkemizde 1980’li yıllarda askeri eğitimler başlamış olup 2000 yılında sivil kulüpler ile yayılmıştır. Türkiye Oryantiring Federasyonu tarafından ulusal yarışlar düzenlenmekte ve 150’yi aşkın spor kulübü ve 15000’nin üzerinde lisanslı sporcu yarışlara iştirak etmektedir. Ayrıca Milli Oryantiring Takımı uluslararası şampiyonalarda ülkemizi temsil etmekte ve günden güne başarıları artmaktadır. Türk Milli Takımı 2016 yılında Sırbistan’da gerçekleştirilen yarışta Akdeniz Ülkeleri Oryantiring Şampiyonu olmuştur. Oryantiring Akademi olarak sponsoru olduğumuz Orhan Kutlu Dünya Gençler Oryantiring Şampiyonasında A Final’e kalan ilk Türk Sporcu olmayı başarmıştır. İlgili haber için tıklayınız.
Oryantiring Nasıl Yapılır?
Alana yerleştirilen oryantiring hedefleri harita üzerinde gösterilir ve bu hedeflerin yerleştirildiği yerin özellikleri belirtilir. Katılımcılar zamana karşı sırasıyla hedeflere harita ve pusula kullanarak ulaşıp parkuru tamamlamaya çalışır. Parkuru doğru şekilde tamamlayanlar arasında parkur bitirme süreleri kıyaslanarak sıralama oluşturulur.
Katılımcılar başlangıç düzeyinde temel malzeme olan harita ile hareket edebilme becerisini öğrenir. Daha sonra rota planlama ve teknik çalışmalar yaparak harita okuma ve koşu hızı arttırılır. Her katılımcıya uygun zorlukta parkurları barındıran etkinlikler yapılmaktadır. Böylece katılımcı sporu deneyimlerken keyif almaktadır.
Kimler Oryantiring Yapabilir?
Hem kas hem zihin gücü kullanıldığından yürüyüş yapabilen ve hafif tempo koşabilen herkes yapabilir. Oryantiring yarışmaları yaş kategorilerine göre yapılır, dolayısıyla rakipleriniz yaşıtlarınız olacaktır. Yarışmalar 10 yaş kategorisi ile başlayıp üst yaş için sınır bulunmamaktadır. Çocuk yaşta başlayan ve harita okuma yeteneği olan kişilerin başarı oranı yüksektir.
Sınır tanımayan spor olarak bilinen oryantiring yarışları farklı yaşta katılıma uygun olduğu için oldukça güzel bir manzara sunmaktadır. Start koridorunda 10 yaşında bir çocuk ile 70 yaşında birini görürseniz şaşırmayın. Her yaşta aile üyesinin kendine uygun zorlukta yarışın parçası olması ile keyif verici aile aktivitesi haline gelebilir. Örnekleri oldukça fazla olan ailelerin sayısı katlanarak artmaktadır.
Oryantiring disiplinlerinden biri olan Patika-O yarışları engellilerin de katılabildiği etkinliklerdir. Bu yarışlarda zamana karşı bir yarış yapılmayıp fırsat eşitliliği sağlanmaktadır. Böylece engelli ve engeli olmayan bireylerin aynı etkinlik içerisinde bir araya getirilmesi sağlanmaktadır.
Oryantiring Nerede Yapılır?
Oryantiring haritası çizilmiş olan açık veya kapalı alan fark etmeksizin her yerde yapılabilir. Genellikle ormanlar, parklar, kampüsler, spor salonları vb alanlarda yapılmaktadır. İstanbul’da hali hazırda haritası çizilmiş alanlar; Belgrad Ormanı, Şile, Kapalıçarşı, Ömerli Ormanı, Yıldız Korusu, Emirgan Korusu, Beykoz Korusu, Büyük Ada, Heybeli Ada, Sultanahmet, Özgürlük Parkı…
Haritası çizilmiş alanlar oryantiring sporunun sahası veya salonu olarak adlandırılabilir. Haritalar IOF (Uluslararası Oryantiring Federasyonu) tarafından belirlenen kriterlere uygun olarak çizilmektedir. Oryantiring haritası çizimi oldukça zor ve uğraş gerektiren bir meslek dalı olup ülkemizde az sayıda harita çizici bulunmaktadır. Fotoğraf bir spor mağazası içerisinde gerçekleştirdiğimiz tanıtım etkinliğinde çekilmiştir.
Oryantiring Ne Zaman Yapılır?
Oryantiring antrenmanları ve yarışmaları farklı mevsimlerde yapılabilmektedir. Yarışmanın yapıldığı zaman dilimine göre gündüz veya gece olarak sınıflandırılır. Ulusal yarışlar Ekim-Mayıs sezonunda, okullar arası yarışlar ise ilkbahar aylarında yapılmakta ve uluslararası şampiyonalar yaz aylarında yapılmaktadır.
Dünya çapında ilgi gören Jukola ve 10Mila yarışları önemli gece yarışları olup binlerce sporcunun katıldığı etkinliklerdir. Dünya çapındaki en büyük organizasyon olan O-Ringen ise dünyanın en geniş katılımlı oryantiring etkinliğidir. Her yıl 20 bini aşkın katılımcı gündüz saatlerinde yapılan yarışın parçası olmak için temmuz ayında İsveç’e yolculuk yapıyor.
Oryantiring Niçin Yapılmalı?
Oryantiring doğa içerisinde yapıldığı için günlük streslerden uzak huzurlu saatler geçirmenize vesile olur. Her yaşta katılım gerçekleştirilebildiği için ailece yapılabilecek bir aktivite olup ailenin bütün fertlerinin zevkli vakipt geçirmesi sağlanır. Engebeli arazilerde yapılan spor sadece yürüyerek yapanlar için bile önemli fiziksel gelişim sağlar. Çocuklar için kas yapılarının güçlenmesinin yanında bağışıklık oranlarını yükseltir. Bu spora devam eden bireyler tütün ürünleri gibi zararlı maddelerden uzak sağlıklı bir hayat yaşar. Özellikle kişisel gelişime olan katkısı nedeni ile bazı ülkelerde (Finlandiya, İsveç, Norveç…) eğitim sisteminin bir parçası olmuştur.
Oryantiring Disiplinleri
Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF) tarafından resmi olarak dört disiplinde yarışlar yapılmaktadır. Bunlar Foot-O, Mtb-O, Ski-O ve Trail-O şeklinde adlandırılmaktadır. Ayrıca resmi olmayan çeşitli disiplinde etkinlikler gerçekleştirilmektedir. Kano ile Oryantiring, Atlı Oryantiring, Tırmanış Oryantiringi, Suda Oryantiring, Motorsikletle Oryantiring, ATV ile Oryantiring vb. bir çok ad ile çeşitli etkinlikler gerçekleştirilmektedir.
Foot Orienteering (Ayakla Oryantiring): En yaygın oryantiring disiplini olan ayakla oryantiring yürüyerek veya koşarak yapılan bu disiplinde herhangi bir araç yardımı yasaktır. Dünya çapında gerçekleştirilen bütün yarışmalarda tasnif yaş kategorisine göre yapılmaktadır.
Kısa Adı: Foot-O (Koşarak-O)
Mountainbike Orienteering (Dağ Bisikletli Oryantiring): Orman, koru vb. yapıda alanlarda gerçekleştirilen bu disiplinde katılımcıların hedeflere bisikletle ulaşması gerekmektedir. Bisikletten ayrılan katılımcılar diskalifiye edilir. Bisikletin direksiyonuna monte edilen özel aparatın içine yerleştiren haritalar kullanılarak yapılır.
Kısa Adı: MTB-O (Bisikletli-O)
Ski Orienteering (Kayakla Oryantiring): Kuzey disiplin kayağı ile yapılan oryantiring çeşididir. Bu disiplin özellikle kuzey avrupa ülkelerinde mevsimsel şartlar nedeni ile ayakla oryantiring yapılmadığı dönemlerde tercih edilmektedir. Ülkemizde az sayıda etkinlik yapılmaktadır.
Kısa Adı: SKI-O (Kayak-O)
Trail Orienteering (Patika Oryantiring): Engelli ve engeli olmayan bireylerin katılabildiği oryantiring çeşidinde parkur bitirme süresinin önemsiz olduğu bir disiplindir. Bunun yanında harita bilgi seviyesi ve harita okuma hızı ölçü olarak kabul edilmektedir. Tekerlekli sandalye ile katılan sporculara uygun şekilde parkurlar hazırlanmakta olup engelli bireylere refakatçi eşlik edebilmektedir. Engelsiz ve engelli bireylerin bir arada yarışabildiği nadir sporlardan biridir.
Kısa Adı: Trail-O (Patika-O)
Oryantiring Türleri
Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF) tarafından çeşitli mesafelerde resmi yarışlar yapılmaktadır. Bunların yanı sıra resmi olmayan bazı oryantiring türleri de bulunmaktadır.
Long Distance-Uzun Mesafe: Ormanda gerçekleştirilen ve dayanıklılığın ön planda olduğu yarışlarda kazanma süresi elite kategoriler için 90 dakikadır.
Middle Distance-Orta Mesafe: Ormanda gerçekleştirilen ve teknik oryantiring bilgisinin ön planda olduğu yarışlarda elite kategoriler için kazanma süresi 30-35 dakikadır.
Sprint-Sürat: Şehirde gerçekleştirilen ve hızlı karar verme yetisinin kullanıldığı yarışlarda elite kategoriler için kazanma süresi 12-15 dakikadır.
Relay-Bayrak: Üç kişilik kadın veya üç kişilik erkek sporculardan oluşan takımlarda sıra ile parkura çıkan sporcuların toplam sürelerine göre sıralamaları gerçekleştirilmektedir. Parkur orta mesafe olarak planlanmakta olup başlangıç takımların ilk sporcularının toplu çıkışı ile yapılmaktadır. Parkurunu bitiren sporcu çıkış alanına tekrar gelerek takım arkadaşının çıkışa başlamasını sağlar.
Mix Relay-Karma Bayrak: İki kadın ve iki erkek sporcudan oluşan takımlar şehir içerisinde sürat parkurunda mücadele eder. Yarışmada çıkışlar sırasıyla kadın, erkek, erkek ve kadın sporcu şeklinde yapılmaktadır. Yarışma kuralları bayrak yarışı ile aynıdır.
Bunlar yarış türleri dışında, pek çok oryantiring türü vardır bunlardan bazıları şu şekildedir:
Skor Oryantiring: Kısıtlı zaman içerisinde sıra olmaksızın en çok hedefe ulaşmanın amaçlandığı oryantiring türüdür.
Gece Oryantiring: Karanlıkta, kafa lambası gibi bir aydınlatma aracı ile yapılır.
Park Oryantiring: Şehir içindeki park, kampüs vb. yeşil alanlarda yapılır. Şehir içi oryantiring yarışmaları İstanbul’daki Kapalıçarşı gibi mekânlarda da yapılabilmektedir.
Oryantiring Haritası
IOF Kurallarına uygun olarak çizilmiş olan Oryantiring haritaları oldukça detaylı çalışmalardır. Bu nedenle aşina olmayan bir göz için çok karmaşık görünmektedir. Haritada eşyükseltiler, patikalar, yollar, akarsular, göller, ağaç kökleri, çukurlar, kayalar, açık alanlar, tarlalar, çalılık, sık orman vb. yüzden fazla detay verilmektedir. Başlangıç aşamasında temel unsurlar kullanılarak parkur tamamlanabilir.
Bağlantılar
Türkiye Oryantiring Federasyonu
www.oryantiring.org.tr
Uluslararası Oryantiring Federasyonu
www.orienteering.org